Data orzeczenia
2022-02-25 orzeczenie nieprawomocne
Data wpływu
2021-06-16
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Sędziowie
Ewa Kwiecińska
Joanna Kruszewska-Grońska /przewodniczący/
Karolina Kisielewicz /sprawozdawca/
Symbol z opisem
647 Sprawy związane z ochroną danych osobowych
Skarżony organ
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych
Treść wyniku
Uchylono zaskarżoną decyzję
SENTENCJA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Kruszewska-Grońska, Sędzia WSA Karolina Kisielewicz (spr.), Sędzia WSA Ewa Kwiecińska, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 lutego 2022 r. sprawy ze skargi M. S. na decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z dnia […] kwietnia 2021 r. nr […] w przedmiocie umorzenia postępowania 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na rzecz skarżącego M. S. kwotę 200 (słownie: dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
UZASADNIENIE
M. S. w dniu 19 sierpnia 2021 r. wniósł do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych skargę na nieprawidłowości w procesie przetwarzania jego danych osobowych przez Ministra Cyfryzacji oraz Pocztę Polską S.A. z siedzibą w […].
Skarżący podniósł, że w dniu 22 kwietnia 2020 r. Minister Cyfryzacji przekazał jego dane zawarte w rejestrze PESEL Poczcie Polskiej S.A., uzasadniając to koniecznością realizacji zadań związanych z organizacją wyborów prezydenckich wyznaczonych na 10 maja 2020 r.
Zdaniem M. S. podstawą przetwarzania jego danych osobowych nie mogła być powołana przez Ministra Cyfryzacji decyzja z 16 kwietnia 2020 r. (znak: […]), którą Prezes Rady Ministrów polecił Poczcie Polskiej S.A. z siedzibą w […] podjęcie niezbędnych czynności zmierzających do przygotowania przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r., w trybie korespondencyjnym, ponieważ podstawa taka musi wynikać z przepisów rangi ustawowej. Źródłem obowiązków operatora wyznaczonego, dotyczących realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie jest polecenie (decyzja czy inne rozstrzygnięcie) jakiegokolwiek organu administracji rządowej (o którym mowa w art. 11 ust. 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374), w brzmieniu obowiązującym od 31 marca do 18 kwietnia 2020 r. Co więcej, z art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r., poz. 695) wynika, że nałożenie obowiązków na operatora pocztowego przez organy administracji rządowej mogło dotyczyć wyłącznie obowiązków innych niż te związane z organizacją wyborów prezydenckich.
M. S. dodał, że w dniu 29 kwietnia 2020 r. wystąpił (drogą elektroniczną) do inspektora ochrony danych osobowych Poczty Polskiej S.A. z żądaniem udzielenia informacji o przetwarzaniu jego danych osobowych oraz wniósł o usunięcie jego danych osobowych przekazanych z rejestru PESEL lub spisu wyborców, z uwagi na brak podstawy prawnej do ich przetwarzania. Nie uzyskał dotychczas żadnej odpowiedzi, ani informacji o przedłużeniu terminu rozpatrzenia jego żądania – art. 12 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L 119 z 4.05.2016).
Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych w oparciu o pisma Ministra Cyfryzacji z 20 października 2020 r. oraz Poczty Polskiej S.A. z 22 października 2020 r. ustalił, że w dniu 20 kwietnia 2020 r. Poczta Polska S.A., powołując się na art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz decyzję Prezesa Rady Ministrów z 16 kwietnia 2020 r., wystąpiła do Ministerstwa Cyfryzacji o przekazanie w formie elektronicznej danych z rejestru PESEL, w związku z organizacją wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na 10 maja 2020 r. W dniu 22 kwietnia 2020 r. Minister Cyfryzacji przekazał Poczcie Polskiej S.A. m. in. dane osobowe skarżącego w następującym zakresie: imię (imiona), nazwisko, numer PESEL, aktualny adres zameldowania na pobyt stały. W związku z ustaniem celu przetwarzania danych osobowych (tj. przygotowywaniem Poczty Polskiej S.A. do wyborów), Spółka w dniach 15 – 22 maja 2020 r. trwale usunęła wszystkie dane osobowe pozyskane z rejestru PESEL (oświadczenie Poczty Polskiej S.A. z 26 maja 2020 r. skierowane do Ministra Cyfryzacji, protokoły komisyjnego zniszczenia z 15 i 20 maja 2020 r.).
W tych okolicznościach faktycznych i prawnych Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych decyzją z […] kwietnia 2021 r. (nr […]), wydaną na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. oraz art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2019 r., poz. 1781), umorzył postępowanie zainicjowane skargą M. S. na nieprawidłowości w procesie przetwarzania jego danych osobowych przez Ministra Cyfryzacji oraz Pocztę Polską S.A. z siedzibą w […].
Zdaniem organu, nie ma podstaw do stwierdzenia naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, a w konsekwencji skorzystania z uprawnień naprawczych o których mowa w art. 58 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r., a w konsekwencji postępowanie w tej sprawie jest bezprzedmiotowe. Uprawnienia naprawcze wymienione w art. 58 ust. 2 lit a) do j) rozporządzenia przysługują bowiem organowi nadzorczemu tylko w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów rozporządzenia.
Kwestionowane przez skarżącego udostępnienie jego danych osobowych przez Ministerstwo Cyfryzacji na rzecz Poczty Polskiej S.A. (pozyskanie danych osobowych przez Pocztę Polską S.A.) miało bowiem podstawę w art. 6 ust. 1 lit c rozporządzenia RODO (było niezbędne dla wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze) w związku z art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U.2022.376), który stanowi, że operator wyznaczony w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe, po złożeniu wniosku w formie elektronicznej, otrzymuje dane z rejestru PESEL, bądź też z innego spisu lub rejestru będącego w dyspozycji organu administracji publicznej, jeżeli dane te są potrzebne do realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej bądź w celu wykonania innych obowiązków nałożonych na organy administracji rządowej. Dane, o których mowa w zdaniu pierwszym, przekazywane są operatorowi wyznaczonemu, w formie elektronicznej, w terminie nie dłuższym niż 2 dni robocze od dnia otrzymania wniosku.
Organ dodał, że w chwili przekazania danych osobowych z rejestru PESEL istniała w obrocie prawnym decyzja z 16 kwietnia 2020 r., którą Prezes Rady Ministrów polecił Poczcie Polskiej S.A. realizację działań w zakresie przeciwdziałania COVID-19, polegających na podjęciu i realizacji niezbędnych czynności zmierzających do przygotowania przeprowadzenia wyborów powszechnych na Prezydenta RP w 2020 r. w trybie korespondencyjnym. Zdaniem Prezesa UODO dla oceny legalności udostępnienia przez administratora danych osobowych nie ma znaczenia wynik postępowania ze skargi Rzecznika Praw Obywatelskich na decyzję Prezesa Rady Ministrów z 16 kwietnia 2020 r., ponieważ decyzja ta nie stanowiła “samodzielnej podstawy prawnej” udostępnienia danych. W dacie wydania tej decyzji obowiązywał art. 11 ust. 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374), który stanowił, że Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek wojewody, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki może, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, wydawać polecenia obowiązujące inne, niż wymienione w ust. 1, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz przedsiębiorców. Polecenia są wydawane w drodze decyzji administracyjnej i podlegają natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia oraz nie wymagają uzasadnienia.
Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych odnosząc się do zarzutu skarżącego dotyczącego niedopełnienia przez Pocztę Polską S.A. wobec niego obowiązku informacyjnego (art. 12 ust. 3 rozporządzenia) podał, że z materiału dowodowego niniejszej sprawy nie wynika, by wniosek z 29 kwietnia 2020 r. został złożony przez skarżącego skutecznie. M. S. nie przedstawił bowiem dowodu odbioru/otrzymania tego wniosku jako wiadomości elektronicznej przez Pocztę Polską S.A., natomiast Spółka w toku postępowania stwierdziła, że wniosku nie otrzymała. Wobec tego nie można jej przypisać naruszenia art. 15 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 3 rozporządzenia. Z art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. wynika, że obowiązek wyczerpującego zbadania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego ciąży na organie prowadzącym postępowanie administracyjne. Nie znaczy to jednak, że strona jest zwolniona od współdziałania w realizacji tego obowiązku, zwłaszcza że nieudowodnienie określonej okoliczności faktycznej może prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla strony (wyrok NSA z 26 października 1984 r. II SA/Wa 1205/84, ONSA 1984, nr 2, poz. 98).
M. S. w skardze do Sądu na opisaną decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z […] kwietnia 2021 r. zarzucił, że została wydana z naruszeniem art. 6 ust. 1 lit. c) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. Zdaniem skarżącego organ niezasadnie przyjął, że przekazanie w dniu 22 kwietnia 2020 r. jego danych osobowych z rejestru PESEL przez Ministra Cyfryzacji Poczcie Polskiej S.A. z siedzibą w […] w związku z organizacją wyborów prezydenckich planowanych na dzień 10 maja 2020 r. było zgodne z prawem, ponieważ było niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze.
Zdaniem skarżącego, podstawy do przekazania jego danych osobowych przez Ministra Cyfryzacji Poczcie Polskiej S.A. nie mógł stanowić art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, w myśl którego operator wyznaczony w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz.U. z 2020 r., poz. 1041), po złożeniu wniosku w formie elektronicznej, otrzymuje dane z rejestru PESEL, jeżeli dane te są potrzebne do realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej bądź w celu wykonania innych obowiązków nałożonych przez organy administracji rządowej. Dane, o których mowa w zd. pierwszym, przekazywane są operatorowi wyznaczonemu, w formie elektronicznej, w terminie nie dłuższym niż 2 dni robocze od dnia otrzymania wniosku. M. S. stwierdził, że przepis ten nie dawał Poczcie Polskiej kompetencji do realizacji zadań związanych z organizacją wyborów prezydenckich. W dniu wystąpienia przez Pocztę Polską o przekazanie jego danych osobowych z rejestru PESEL (20 kwietnia 2020 r.), organizacja wyborów prezydenckich należała do Krajowego Biura Wyborczego. Ustawa z 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. (Dz.U. z 2020 r., poz. 827), weszła w życie dopiero 9 maja 2020 r.
Skarżący dodał, że do dnia wejścia w życie powołanej ustawy z 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. (9 maja 2020 r.) nie było przepisów ustawowych dopuszczających możliwość głosowania korespondencyjnego. Przepis art. 102 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (obowiązujący od 18 kwietnia 2020 r.) stanowił, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii przy przeprowadzaniu wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1319 oraz z 2021 r. poz. 1834 i 2054) w zakresie m. in. głosowania korespondencyjnego, o którym mowa w art. 53a.
M. S. zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r., poz. 2095), w brzmieniu obowiązującym od 31 marca do 18 kwietnia 2020 r., poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że wydanie przez Prezesa Rady Ministrów decyzji o powierzeniu Poczcie Polskiej S.A. organizacji wyborów prezydenckich stanowiło polecenie wydane w trybie tego przepisu. Powołany przepis stanowił, że Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek wojewody, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki mógł, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, wydawać polecenia obowiązujące inne, niż wymienione w ust. 1, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz przedsiębiorców. Zatem polecenie (w formie decyzji administracyjnej) mogło nastąpić wyłączenie w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, która to przesłanka w rozpoznawanej sprawie w oczywisty sposób nie została spełniona.
W skardze do Sądu skarżący podniósł, że organ nieprawidłowo przyjął, że Poczta Polska jako administrator jego danych osobowych, nie dopuściła się naruszenia art. 15 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 3 rozporządzenia 2016, mimo że nie odpowiedziała na jego żądanie udzielenia informacji o przetwarzaniu danych i usunięcia danych. M. S. stwierdził, że organ opierając się na oświadczeniu Poczty Polskiej z 22 października 2020 r., że nie otrzymała jego pisma w tej sprawie (z 29 kwietnia 2020 r.), mimo że zostało wysłane na adres elektroniczny przeznaczony do kontaktu z inspektorem ochrony danych osobowych tego podmiotu, naruszył również przepisy prawa procesowego dotyczące ustalenia i oceny okoliczności faktycznych sprawy (art. 7, art. 77, art. 80, art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 2018 r, o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1781).
M. S. podniósł również, że zaskarżona decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych wydana została z naruszeniem art. 10 § 1 oraz art. 79a k.p.a. W uzasadnieniu tego zarzutu skarżący stwierdził, że “nie miał świadomości, że jego pismo skierowane do inspektora danych osobowych Poczty Polskiej S.A. z dnia 29 kwietnia 2020 r. jest poddawane w wątpliwość”. Gdyby miał taką wiedzę, mógłby podjąć dodatkową inicjatywę dowodową.
W konkluzji skarżący podniósł, że Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych naruszył art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 7 ust. 1 oraz art. 60 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. i wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie kosztów postępowania.
W uzasadnieniu skargi skarżący podkreślił, że w dacie wystąpienia przez Pocztę Polską S.A. z wnioskiem o udostępnienie jego danych osobowych żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego nie przewidywał dla Poczty Polskiej jakichkolwiek zadań związanych z organizacją wyborów prezydenckich w trybie korespondencyjnym. Podstawą prawną przekazania danych nie mogła być również decyzja Prezesa Rady Ministrów z 16 kwietnia 2020 r. (znak: […]), ponieważ w dacie jej wydania żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego nie nakładał na Pocztę Polską S.A. jakichkolwiek zadań związanych z organizacją wyborów. Podstawy do powierzenia Poczcie Polskiej S.A. jakichkolwiek zadań związanych z organizacją wyborów nie mógł stanowić art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (w brzmieniu obowiązującym od 31 marca do 18 kwietnia 2020 r.), który uprawniał Prezesa Rady Ministrów do wydawania poleceń w formie decyzji administracyjnej. Naruszenie art. 11 ust. 2 powołanej ustawy stanowiło jedną z podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji Prezesa Rady Ministrów przez WSA w Warszawie (wyrok z 15 września 2020 r. sygn. akt VII SA/Wa 992/20).
W uzasadnieniu zarzutów dotyczących naruszenia przez organ art. 15 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 3 rozporządzenia 2016 oraz art. 7, art. 77, art. 80, art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych M. S. stwierdził, że Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych bezkrytycznie dał wiarę oświadczeniu Poczty Polskiej S.A. (z 22 października 2020 r.), lecz nie wyjaśnił z jakich powodów. Skarżący podkreślił, że wysłał pismo na oficjalny adres elektroniczny inspektora ochrony danych osobowych w Poczcie Polskiej S.A. w dniu 29 kwietnia 2020 r., natomiast oświadczenie Poczty Polskiej zostało sporządzone ponad pół roku później. W tak długim okresie mogło dojść do usunięcia spornej wiadomości. Oświadczenie jednego z największych administratorów danych osobowych w Polsce, że nie otrzymuje wiadomości wysyłanych na adres inspektora danych osobowych powinno skłonić organ do weryfikacji, czy Poczta Polska S.A. prawidłowo wywiązuje się ze swoich obowiązków wynikających z art. 37-38b rozporządzenia RODO.
Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie. Organ podniósł m. in., że nie jest prawidłowe zapatrywanie skarżącego, że przetwarzanie jego danych osobowych nie miało oparcia w art. 6 ust. 1 lit c rozporządzenia. Odnosząc się do zarzutu niewłaściwej oceny materiału dowodowego w zakresie niedopełnienia przez Pocztę Polską S.A. wobec skarżącego obowiązku informacyjnego (art. 12 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r.) podał, że z materiału dowodowego zebranego w sprawie nie wynika, by wniosek z 29 kwietnia 2020 r. został złożony przez skarżącego skutecznie, M. S. nie przedstawił bowiem dowodu odbioru (otrzymania) wiadomości elektronicznej zawierającej ten wniosek przez Pocztę Polską S.A. Z tego powodu nie można Spółce przypisać zarzutu naruszenia art. 15 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 3 rozporządzenia, przez nieudzielenie odpowiedzi na wniosek. Z art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. wynika, że obowiązek wyczerpującego zbadania i rozpatrzenia materiału dowodowego ciąży na organie prowadzącym postępowanie administracyjne. Nie oznacza to jednak, że strona jest zwolniona od współdziałania w realizacji tego obowiązku, zwłaszcza że nieudowodnienie tej okoliczności faktycznej może prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla strony.
Uczestnik postępowania (Poczta Polska S.A.) w piśmie procesowym z 27 lipca 2021 r. wniosła o oddalenie skargi M. S.. Spółka podniosła m. in., że zgodnie z art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz decyzją Prezesa Rady Ministrów z 16 kwietnia 2020 r., w dniu 20 kwietnia 2020 r. złożyła do Ministra Cyfryzacji wniosek o udostępnienie danych osobowych z rejestru PESEL i otrzymała te dane w dniu 22 kwietnia 2020 r. W związku z ustaniem celu przetwarzania danych osobowych usunęła trwale wszystkie dane osobowe, które zostały jej przekazane przez Ministra Cyfryzacji w celu przygotowania wyborów.
Spółka dodała, że nie otrzymała wniosku skarżącego z 29 kwietnia 2020 r., a skarżący nie załączył do skargi na niezgodne z prawem przetwarzanie jego danych osobowych potwierdzenia odbioru (otrzymania) przez Pocztę Polską S.A. tej wiadomości.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Zaskarżona przez M. S. decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych narusza prawo i dlatego jego skarga jest uzasadniona.
W kontrolowanej decyzji Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie administracyjne zainicjowane skargą M. S. na nieprawidłowości w procesie przetwarzania jego danych osobowych przez Ministra Cyfryzacji oraz Pocztę Polską S.A. z siedzibą w […]. Organ argumentował, że kwestionowane przez skarżącego udostępnienie jego danych osobowych przez Ministerstwo Cyfryzacji na rzecz Poczty Polskiej S.A. miało oparcie w art. 6 ust. 1 lit c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w zw. z art. 99 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r., poz. 695). W dniu wystąpienia przez Pocztę Polską o przekazywanie danych osobowych z rejestru PESEL (20 kwietnia 2020 r.) i przekazanie tych danych przez Ministra Cyfryzacji (22 kwietnia 2020 r.) istniała w obrocie prawnym decyzja Prezesa Rady Ministrów z 16 kwietnia 2020 r.
Organ nie dopatrzył się również nieprawidłowości w procesie przetwarzania danych osobowych skarżącego przez Pocztę Polską S.A., poprzez niedopełnienie wobec niego obowiązku informacyjnego w związku z jego pismem (wnioskiem) z 29 kwietnia 2020 r. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych stwierdził, że M. S. nie przedstawił w toku postępowania dowodu złożenia (wysłania drogą elektroniczną) do Spółki niniejszego wniosku, natomiast Poczta Polska S.A. oświadczyła, że takiego wniosku nie otrzymała.
Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela zapatrywania skarżącego, że udostępnienie jego danych Poczcie Polskiej S.A. przez Ministra Cyfryzacji nastąpiło z naruszeniem prawa – art. 6 ust. 1 lit c rozporządzenia. Powołany przepis stanowi, że przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne wtedy, gdy jest to niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze.
W piśmiennictwie wyrażano pogląd, według którego ten obowiązek prawny ciążący na administratorze musi wynikać z przepisów prawa rangi ustawowej, nawet jeżeli przepis nie stanowi wyraźnie o przetwarzaniu danych osobowych lecz przetwarzanie danych jest konieczne dla realizacji tego obowiązku prawnego (por. P. Litwiński (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz, Warszawa 2021 r., s. 183 ).
Sąd w składzie orzekającym akceptuje to stanowisko ponieważ znajduje ono konstytucyjne uzasadnienie, w zasadzie legalizmu nakazującej organom władzy publicznej działanie na podstawie i w granicach prawa (art. 7), zasadzie – prawie do ochrony danych osobowych (art. 51 ust. 1 i 2) i w zasadzie ustawowego ograniczenia w zakresie korzystania z ustawowych wolności i praw (art. 31 ust. 3).
Ma zatem rację skarżący, że w dniu wystąpienia przez Pocztę Polską S.A. z wnioskiem o udostępnienie danych osobowych żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego nie przewidywał dla Poczty Polskiej jakichkolwiek zadań i obowiązków związanych z organizacją wyborów prezydenckich w trybie korespondencyjnym.
Takim przepisem nie jest art. 99 ustawy dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, według którego operator wyznaczony w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Poczta Polska) po złożeniu przez siebie wniosku w formie elektronicznej, otrzymuje dane z rejestru PESEL, bądź też z innego spisu lub rejestru będącego w dyspozycji organu administracji publicznej, jeżeli dane te są potrzebne do realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej bądź w celu wykonania innych obowiązków nałożonych przez organy administracji rządowej. W okresie obejmującym wystąpienie Poczty Polskiej z wnioskiem o dane z rejestru PESEL (20 kwietnia 2020 r.) i udostępnienie jej tych danych przez Ministra Cyfryzacji (22 kwietnia 2020 r.) żaden przepis ustawowy nie nakładał na Pocztę Polską jakichkolwiek zadań i obowiązków w zakresie organizacji wyborów Prezydenta RP. Skoro nie miała takich zadań i obowiązków, to dane PESEL nie były jej potrzebne do ich realizacji.
Ze względów, o których była wyżej mowa za podstawę przetwarzania danych osobowych przez Ministra Cyfryzacji i Pocztę Polską nie może być też uznana decyzja Prezesa Rady Ministrów z 16 kwietnia 2020 r. (znak: […]).
Można dodać, że dopiero ustawa z dnia 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. nałożyła na Pocztę Polską pewne obowiązki związane z przeprowadzeniem tych wyborów drogą korespondencyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdza, że stanowisko organu dotyczące braku podstaw do prowadzenia postępowania odnośnie naruszenia przez Spółkę obowiązku informacyjnego jest co najmniej przedwczesne, a zawarte w skardze zarzuty naruszenia art. 15 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 3 rozporządzenia 2016 oraz art. 7, art. 77, art. 80, art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych są uzasadnione.
Przepis art. 10 § 1 k.p.a. stanowi, że organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Natomiast na podstawie art. 79a § 1 k.p.a., w postępowaniu wszczętym na żądanie strony, organ informując o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, jest obowiązany do wskazania przesłanek zależnych od strony, które nie zostały na dzień wysłania informacji spełnione lub wykazane, co może skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem strony.
W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że art. 79a § 1 k.p.a. stanowi konkretyzację i uzupełnienie obowiązków wynikających z art. 10 § 1 k.p.a., a jego celem jest zapobieganie sytuacjom, w których strona dysponuje dodatkowymi dowodami na okoliczności istotne dla wykazania zasadności jej żądania albo może je łatwo uzyskać, ale z powodu braku odpowiedniej wiedzy o potrzebnych dowodach bądź o sposobie oceny wcześniej przedstawionych dowodów z takiej możliwości nie skorzystała (por. np. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 5 sierpnia 2021 r. sygn. akt III SA/Po 58/21, LEX nr 3212453; Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 15 czerwca 2021 r. sygn. akt I SA/Gd 411/21, LEX nr 3188688). Wydanie przez organ decyzji niezgodnej z żądaniem strony z powodów innych niż wskazane w informacji, o której mowa w art. 79a § 1 k.p.a., stanowi naruszenie zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej o której mowa w art. 8 § 1 k.p.a. (por. Przybysz Piotr Marek, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz do art. 79a, LEX/el. 2022). Naruszenie przez organ tego obowiązku nie musi w każdej sytuacji prowadzić do uchylenia decyzji. Skutek taki nastąpi, gdy uchybienie przełoży się na wadliwość istotnych w sprawie ustaleń w zakresie stanu faktycznego (por. Knysiak-Sudyka Hanna (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz do art. 79a, WKP 2019).
Z akt sprawy wynika, że w piśmie z 5 lutego 2021 r. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych na podstawie art. 10 § 1 k.p.a. poinformował skarżącego o zebraniu materiału dowodowego w sprawie i o prawie wypowiedzenia się co do zebranych w toku postępowania dowodów i materiałów oraz o prawie wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów (art. 73 § 1 k.p.a.). Nie wezwał go jednak do wykazania, że złożył sporny wniosek. Z akt sprawy nie wynika, aby pismo organu z 17 października 2020 r., w którym zwrócił się do Poczty Polskiej S.A. m. in. o wyjaśnienie, czy skarżący zwracał się do Spółki z wnioskiem w trybie art. 15 rozporządzenia oraz pismo Spółki z 22 października 2020 r., w którym podniosła, że nie otrzymała tego wniosku zostało doręczone skarżącemu (w dniu […] lutego 2021 r. organ wydał postanowienie o odmowie udostępnienia skarżącemu akt sprawy w formie elektronicznej, zgodnie z jego wnioskiem z 9 lutego 2021 r., wskazując, że na podstawie art. 73 § 1 k.p.a. strona postępowania nie może żądać dostarczenia jej przez organ kserokopii akt). W tych okolicznościach należy przyznać rację skarżącemu, że nie miał świadomości, że wysłanie przez niego pisma skierowanego do inspektora danych osobowych Poczty Polskiej S.A. z dnia 29 kwietnia 2020 r. jest poddawane w wątpliwość oraz że gdyby miał taką wiedzę, mógłby podjąć dodatkową inicjatywę dowodową.
Z przedstawionych powodów Wojewódzkie Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2022 r., poz. 329), uchylił zaskarżoną decyzję. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 i art. 205 § 1 powołanej ustawy.
