NSA: termin trzech miesięcy odnosi się do żądania uruchomienia skutecznego środka ochrony prawnej

NSA oddalił skargę kasacyjną Prezesa Urzędu Ochrony Danych w sprawie dotyczącej bezczynności tego organu. 

Początek tej sprawy miał miejsce w lipcu 2018 r. Wtedy właśnie pewien Obywatel złożył skargę do Prezesa UODO na:

łamanie przepisów Rozporządzenia przez Towarzystwo […] S.A. z siedzibą w […] (dalej “T […]) polegające na przetwarzaniu danych osobowych skarżącego bez jego zgody, a także wobec zgłoszonego do podmiotu sprzeciwu.

Organ wydał decyzję w styczniu 2019 r.

W międzyczasie obywatel ten złożył do organu nadzorczego skargę na bezczynność.

WSA w Warszawie wyrokiem z listopada 2019 r. stwierdził, że Prezes UODO dopuścił się bezczynności, a bezczynność ta miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa oraz wymierzył Prezesowi UODO grzywnę w wysokości 500 zł.

WSA wskazał, że:

nie mniej biorąc pod uwagę, że skarga skierowana do PUODO wpłynęła w dniu […] lipca 2018 r., świadczy o tym data stempla organu, znajdująca się na oryginale “skargi” znajdującym się na pierwszej stronie akt administracyjnych postępowania, to postępowanie w sprawie powinno zakończyć się do […] sierpnia 2018 r.;

Jeżeli nawet organ uznałby, że sprawa wymaga przeprowadzenia szczegółowego postępowania wyjaśniającego, winien zawiadomić o tym stronę, podając przyczynę zwłoki oraz wskazać jej termin załatwienia sprawy wynikający z przepisów k.p.a. – […] września 2018 r. Tymczasem wniesiona skarga, co wynika ze znajdujących się kolejnych stempli urzędowych została najpierw przekazana do Zespołu […] w dniu […] lipca 2018 r., a następnie dopiero w dniu […] sierpnia 2018 r. do Zespołu […]. Pierwszą czynność w sprawie organ podjął dopiero w dniu […] września 2018 r. a zatem już po upływie miesięcznego terminu na załatwienie sprawy. Zwrócono się wtedy do Spółki celem uzyskania od niej wyjaśnień, po których uzyskaniu – Spółka odpowiedziała pismem z […] września 2018 r., doręczonym organowi […] września 2018 r., pozostawał w bezczynności do […] października 2018 r., nawet pomimo wniesienia przez skarżącego w dniu […] września 2018 r. ponaglenia;

należy też zauważyć, że organ nie podjął nawet próby obrony przed – sformułowanym w skardze – zarzutem bezczynności w toku postępowania, gdy chodzi o zwłokę przy realizacji jakichkolwiek działań w okresie od […] września do […] października 2018 r., jak i od […] października 2018 r. do […] grudnia 2018 r. (tj. do udzielenia odpowiedzi na ponaglenie), a także w konsekwencji do dnia wniesienia skargi na bezczynność tj. do […] stycznia 2019 r. jak również do braku podjęcia rozstrzygnięcia, po zebraniu dokumentacji sprawy. Dopiero po wpłynięciu skargi w dniu […] stycznia 2019 r. organ wydał decyzję w sprawie;

oczywistym jest, że podnoszona w odpowiedzi na skargę przez organ okoliczność, że to na nim spoczywa statuowany w art. 77 k.p.a. obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego sprawy;

Nie oznacza to jednak, że przez niemal półtora roku organ może nie podjąć żadnej czynności w sprawie, jak również nie zawiadamiać skarżących o niezałatwieniu sprawy w terminie. Takie procedowanie organu może rodzić po stronie wnioskodawcy uzasadnione wątpliwości, czy jego sprawa w ogóle zmierza ku zakończeniu, co jest szczególnie niepożądane w sprawach tak delikatnych jak ochrona danych osobowych. Tak długie milczenie organu jest nie do zaakceptowania w państwie prawa. Organ miał obowiązek komunikowania się ze stroną i wyjaśnienia jej przyczyn opóźnienia w załatwieniu sprawy;

tymczasem tak duga bezczynność organu i tego typu prowadzenie postępowania, a w zasadzie jego nieprowadzenie, co słusznie zauważyli skarżący nie licuje z wyrażoną w art. 8 k.p.a. zasadą pogłębiania zaufania uczestników postępowania do organów władzy publicznej, jak również stanowi klasyczny przykład pozostawania przez organ w bezczynności, której dopuścił się z rażącym naruszeniem prawa

NSA oddalił skargę i wskazał, że:

termin trzech miesięcy wskazany w art. 78 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólnego rozporządzenia o ochronie danych), (Dz. Urz. UE L 119 z 4.05.2016 r. ze zm.) odnosi się do prawa żądania uruchomienia skutecznego środka ochrony prawnej przed sądem (kontroli sądu administracyjnego poprzez skargę na bezczynność lub przewlekle prowadzenie postępowania), jeżeli w tym terminie Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych nie rozpatrzył skargi lub nie poinformował osoby, której dane dotyczą o postępach lub efektach rozpatrywania skargi wniesionej zgodnie z art. 77;

jednocześnie jak wynika z treści art. 57 ust. 1 lit. a i lit. f RODO, bez uszczerbku dla innych zadań określonych na mocy niniejszego rozporządzenia, każdy organ nadzorczy na swoim terytorium monitoruje i egzekwuje stosowanie niniejszego rozporządzenia, a także rozpatruje skargi wniesione przez osobę, której dane dotyczą;

Nadto NSA podkreślił, że:

zgodnie z art. 35 § 4 k.p.a. przepisy szczególne mogą określać inne terminy niż wskazane w treści tego artykułu. Takim przepisem szczególnym nie jest jednak art. 78 ust. 2 RODO, nie określa on bowiem terminu załatwienia skargi przez organ nadzorczy. Termin trzech miesięcy, o jakim mowa w tym przepisie, odnosi się do wykonania przez organ nadzorczy obowiązku poinformowania strony, której dane dotyczą, o postępach i efektach rozpoznawania jej skargi, z jego upływem RODO łączy możliwość uruchomienia przez podmiot danych środków ochrony prawnej przed sądem.