NSA uchyla wyrok WSA i decyzję Prezesa UODO w sprawie nagrywania dźwięku

Tę sprawę pamietają wszyscy, gdyż dotyczyła stołecznego Ośrodka dla Osób Nietrzeźwych, w którym funkcjonował system nagrywania dźwięku połączonych z system monitoringu wizyjnego.

Mikrofony zainstalowano zarówno w pomieszczeniach przeznaczonych do izolacji jak i na parterze: przy wejściu do Ośrodka od strony parkingu dla służb miejskich, w pomieszczeniu alkomatu, w poczekalni dla osób doprowadzonych, w pomieszczeniu zdawania depozytu, w przebieralni, w pomieszczeniu lekarza w części przeznaczonej do przyjmowania osób doprowadzonych do Działu Izba Wytrzeźwień Ośrodka, na korytarzu przy drzwiach wejściowych do Działu Izba Wytrzeźwień przy głównym wejściu do budynku Ośrodka (2 mikrofony), w pomieszczeniu depozytariuszy nad biurkiem oraz na pierwszym piętrze – na początku i końcu korytarzy po stronie prawej i lewej budynku (łącznie cztery mikrofony).

Prezes UODO decyzją z maja 2022 r.:

stwierdził naruszenie przez Ośrodek przepisów art. 6 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 lit. a) RODO polegające na nagrywaniu i utrwalaniu dźwięku (głosu) w zainstalowanym systemie monitoringu, tj. przetwarzania bez podstawy prawnej danych osobowych w tym zakresie i nałożył na Ośrodek administracyjną karę pieniężną w kwocie 10 000 złotych.

Ośrodkowi zarzucono “(…) pozbawione podstawy prawnej rejestrowanie dźwięku na terenie tej placówki za pośrednictwem zainstalowanego systemu monitoringu”.

W ocenie Prezesa UODO stwierdził, że:

nagrywanie dźwięku jest w przedmiotowym przypadku działaniem nadmiarowym, którego nie uzasadniają wyżej wskazane przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz rozporządzenia z dnia 8 grudnia 2014 r. (o których mowa w pkt 1-3 na str. 10 niniejszego uzasadnienia). Argumentacja ta powinna być wzięta również pod uwagę przy ocenie zasadności wskazywania przez Administratora pozostałych przepisów uzasadniających jego zdaniem rejestrację dźwięku w ramach monitoringu.

Kontynuując porównywanie przepisów, warto wskazać na podstawy prawne rejestracji dźwięku w innych miejscach, w których pobyt osób nie ma charakteru dobrowolnego. I tak w art. 73a § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 2021 r., poz. 53, ze zm.)  – dalej zwanej Kkw, ustawodawca wprost wskazał, że zakłady karne mogą być monitorowane przez wewnętrzny system urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk, w tym przez system telewizji przemysłowej.

Ponadto, w kontekście wyżej opisanej dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo osób, których dane są przetwarzane, warto zaznaczyć, że w art. 116 § 5a Kkw wskazano wyraźnie,  że w wypadkach uzasadnionych względami medycznymi albo potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa skazanego jego zachowanie może podlegać monitorowaniu, a monitorowany obraz lub dźwięk podlega utrwalaniu. Podobne uregulowania zostały przez ustawodawcę wprowadzone w art. 212b  § 2 Kkw (dotyczącym warunków pobytu w areszcie sprawców szczególnie niebezpiecznych),  w którym wskazano, że zachowanie tymczasowo aresztowanego stwarzającego poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa aresztu podlega stałemu monitorowaniu, monitorowanie prowadzi się w celach mieszkalnych wraz z częścią przeznaczoną do celów sanitarno-higienicznych oraz w miejscach i pomieszczeniach, o których mowa w § 1 pkt 1 tego artykułu,  a ponadto, że monitorowany obraz lub dźwięk podlega utrwalaniu.

WSA w Warszawie w październiku 2022 r. oddalił skargę administratora wskazując, że:

w sprawie jest niesporne, że Ośrodek przetwarzał dane osobowe osób w nim przebywających w zakresie nagrywania i utrwalaniu dźwięku poprzez stosowany system monitoringu;

Sąd podziela ocenę organu, że Ośrodek nie miał podstaw prawnych do przetwarzania danych osobowych w tym zakresie;

Organ dokonał prawidłowej wykładni przepisów wskazywanych przez stronę skarżącą jako podstawy prawne do stosowanej praktyki nagrywania i utrwalania dźwięku poprzez stosowany system monitoringu;

Stosowanie systemu monitoringu jest przewidziane w powołanej wyżej ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Stanowią o tym dwa przepisy określające stosowanie tego rodzaju systemu w zamkniętych pomieszczeniach przeznaczonych do izolacji (art. 42 ust. 12) oraz w pomieszczeniach i urządzeniach izby wytrzeźwień, tj. pomieszczeń izby wytrzeźwień w ogólności (art. 423 ust. 1). Ponadto tego rodzaju regulacje zawarte są w powołanym rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 grudnia 2014 r. w sprawie izb wytrzeźwień i placówek wskazanych lub utworzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego (§ 6 ust. 2, 3 i 4);

wykładnia tych przepisów jest utrudniona, albowiem przepisy te wprowadzane zostały w różnym czasie, a nadto operują one różnymi pojęciami dla określenia stosowanego w izbach wytrzeźwień systemu monitoringu, jak również odmiennie definiują cel stosowania tego systemu;

w ocenie Sądu organ w sposób wyczerpujący wyważył dyrektywy zasadności nałożenia oraz wysokości administracyjnej kary pieniężnej w analizowanym przypadku. Brak jest zatem podstaw do uznania, że kara ta jest rażąco wygórowana i nieadekwatna do stopnia przewinienia.

zaznaczyć przy tym należy, że kara wymierzona została w wysokości 1/10 możliwej kwoty przewidzianej w art. 102 ust. 1 u.o.d.o. Zgodzić się należy z organem, że kara w tej wysokości jest proporcjonalna do stwierdzonego naruszenia, a ponadto jest karą skuteczną i odstraszającą.

 

NSA w wyroku z marca 2025 r. wskazał, że:

na gruncie przepisów u.a.l.k. nagrywanie i utrwalanie dźwięku z monitoringu nie jest uzasadnione, to dowodzą również i tego, że ustalenie zakresu ich stosowania oraz normowania jest niezwykle trudne z uwagi na brak komunikatywności językowej tekstu prawnego, a zatem, przez wadliwe działania prawodawcze;

przedmiotową ocenę potwierdza pośrednio sam organ, który dla ustalenia znaczenia przepisów u.a.l.k. dokonuje skomplikowanych i złożonych zabiegów interpretacyjnych z wykorzystaniem dyrektyw wykładni porównawczej. Jest to o tyle istotne, że ma wpływ na rozważenie pozostałych zarzutów kasacyjnych, które odnoszą się do wymiaru kary administracyjnej, nałożonej kwestionowaną decyzją;

 

NSA podjął decyzję o uchyleniu zarówno wyroku WSA jak i decyzji Prezesa UODO, gdyż:

zgadza się ze skarżącym kasacyjnie, że WSA naruszył art. 58 ust. 2 lit. a, b, d, f RODO w związku z art. 72 oraz z art. 102 ust. 3 u.o.d.o. oraz art. 83 ust. 1 i ust. 2 RODO;

nałożenie administracyjnej kary pieniężnej w wysokości 10000 zł było przedwczesne a zatem nieuzasadnione;

proporcjonalność nakładania kary pieniężnej w rozpatrywanej sprawie powinna z kolei odzwierciedlać fakt, że przepisy, w oparciu o które działała skarżąca kasacyjnie są niejasne, nieprecyzyjne i niepozwalające na pewne odtworzenie zakresu umocowania prawnego do przetwarzania przez nią danych osobowych osób przebywających w izbie;

sam cel przetwarzania (art. 83 ust. 2 lit a RODO) danych osobowych przez skarżącą kasacyjnie nie zasługiwał na tak poważne sankcjonowanie;

nie została również wykazana jakakolwiek szkoda związana z nieprawnym przetwarzaniem dźwięku z monitoringu (art. 83 ust. 2 lit a RODO). Nie bez znaczenia jest również to, że skarżąca kasacyjnie wcześniej nie naruszała przepisów RODO (art. 83 ust. 2 lit e RODO) oraz nie odniosła żadnej korzyści z ustalonego przez organ naruszenia (art. 83 ust. 2 lit k RODO). Również kategoria danych osobowych, jakim jest dźwięk, nie stanowi danych wrażliwych (art. 83 ust. 2 lit d RODO). Danych tych nie przetwarzano poprzez ujawnienie, czy udostępnienie podmiotom trzecim.