Węgierki Sąd pyta TSUE o zakres stosowania prawa do sprostowania danych

W tym postępowaniu prejudycjalnym Trybunał Sprawiedliwości UE będzie rozpoznawał zagadnienie przedstawione przez pewien Węgierski Sąd.

Sąd odsyłający przedstawił trzy następujące pytania:

1. Czy art. 16 RODO należy interpretować w ten sposób, że organ uprawniony do prowadzenia rejestrów na podstawie prawa krajowego jest zobowiązany – w związku z wykonywaniem przez osobę, której dane dotyczą, jej praw – do sprostowania zarejestrowanych przez ten organ danych osobowych dotyczących płci tej osoby w przypadku, gdy dane te uległy zmianie po ich wpisaniu do rejestru i z tego względu nie są zgodne z zasadą prawidłowości wynikającą z art 5 ust. 1 lit. d) RODO?

2. W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pierwsze pytanie prejudycjalne, czy art. 16 RODO należy interpretować w ten sposób, że wymaga od osoby, która wnosi o sprostowanie danych dotyczących jej płci, przedstawienia dowodów uzasadniających jej żądanie?

3. W przypadku odpowiedzi twierdzącej na drugie pytanie prejudycjalne, czy art. 16 RODO należy interpretować w ten sposób, że wnioskodawca ma udowodnić, że przeszedł operację korekty płci? […] [kwestie związane z procedurą krajową]

Sąd administracyjny rozpatruje sprawę dotyczącą prowadzenia rejestru spraw o udzielenie azylu, zwraca się, na podstawie art. 267 TFUE, do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zwanego dalej „Trybunałem Sprawiedliwości”) o dokonanie wykładni przepisów prawa Unii niezbędnych dla rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym.

Strona skarżąca jest osobą o obywatelstwie irańskim, która w 2014 r. została uznana na Węgrzech za uchodźcę. W postępowaniu tym podniosła, że powodem jej ucieczki był jej transseksualizm, a przedstawione przez nią zaświadczenia od lekarzy psychiatrów i ginekologów potwierdzały transseksualną tożsamość strony skarżącej, która urodziła się jako kobieta. Po uznaniu za uchodźcę strona skarżąca została wpisana do rejestru spraw o udzielenie azylu jako osoba płci żeńskiej.

W 2022 r. strona skarżąca, powołując się na art. 16 RODO, wystąpiła z wnioskiem o skorygowanie danych dotyczących płci wskazanej w rejestrze spraw o udzielenie azylu poprzez ich zmianę na płeć męską oraz o modyfikację nazwiska. W ramach tego postępowania strona skarżąca przedłożyła przedstawione wcześniej zaświadczenia od lekarzy specjalistów. Druga strona postępowania oddaliła wniosek decyzją z dnia 11 października 2022 r. […]. Zgodnie z uzasadnieniem tej decyzji, strona skarżąca nie udowodniła tego, że przeszła operację korekty płci, a przedłożone dokumenty potwierdzają jedynie transseksualizm, a nie fakt zmiany płci.

W skardze sądowo-administracyjnej strona skarżąca wnosi o stwierdzenie nieważności tej decyzji przez sąd odsyłający. Podnosi, że pod względem koncepcyjnym transseksualizm oznacza zmianę płci, a przedłożona dokumentacja medyczna potwierdza, że tranzycja płciowa miała miejsce. Strona skarżąca powołuje się na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC), w szczególności na wyroki wydane w sprawach A.P., Garçon i Nicot przeciwko Francji (skargi nr 79885/12, 52471/13 i 52596/13) i S.V. przeciwko Włochom (skarga nr 55216/08), oraz podnosi, że do tranzycji płciowej nie jest konieczna operacja chirurgiczna. Podkreśla, że identyfikuje się jako mężczyzna, że zgodnie z opiniami lekarskimi jej wygląd jest męski i że do diagnozy przypisano jej kod F64.0 Międzynarodowej klasyfikacji chorób, odpowiadający transseksualizmowi.

Skierowane do Trybunału Sprawiedliwości pytania prejudycjalne mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy gdyż pomimo tego, że mające zastosowanie przepisy prawa węgierskiego, tj. ustawa o prawie azylu, zasadniczo zawiera przepisy dotyczące postępowania ze zmianami zarejestrowanych danych i poprawiania błędnych wpisów, przepisy te nie określają ani postępowania, ani wymogów związanych ze zmianą płci i wynikającej z niej zmiany nazwiska, które występują w niniejszej sprawie. W wyroku Alkotmánybíróság (trybunału konstytucyjnego, Węgry) 6/2018 z dnia 27 czerwca, trybunał ten stwierdził istnienie niezgodności z konstytucją poprzez zaniechanie, które narusza art. II (nienaruszalność godności ludzkiej) i art. XV ust. 2 (zakaz dyskryminacji) Magyarország Alaptörvény (węgierskiej ustawy zasadniczej), które wynika z tego, że ustawodawca nie uregulował procedury zmiany płci i nazwiska osób, które nie posiadają obywatelstwa węgierskiego i które legalnie przebywają [na Węgrzech], podczas gdy możliwość taka dopuszczana jest w przypadku obywateli węgierskich. Alkotmánybíróság wezwał węgierskie zgromadzenie narodowe do wypełnienia jego funkcji ustawodawczej nie później niż do dnia 31 grudnia 2018 r. Podobnie ETPC w wyroku z dnia 16 lipca 2020 r. w sprawie Rana przeciwko Węgrom (skarga nr 40888/17) stwierdził, że doszło do naruszenia art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w wyniku nieprzyznania przez Węgry osobie, której przyznano status uchodźcy, możliwości skorzystania z procedury prawnego uznania przynależności płciowej. Pomimo wskazanych wyżej orzeczeń sądowych prawo węgierskie nadal nie zawiera przepisów niezbędnych do przeprowadzenia tego postępowania.

Sąd odsyłający wskazuje również, że po ogłoszeniu ww. wyroku Alkotmánybíróság również obywatele węgierscy nie mają już możliwości prawnego uznania zmiany płci, a w konsekwencji sąd odsyłający nie ma możliwości wypełnienia luki w prawie poprzez analogiczne zastosowanie przepisów dotyczących obywateli węgierskich. Sama strona skarżąca zwróciła również uwagę na brak przepisów węgierskich i z tego powodu oparła swoją skargę sądowo-administracyjną bezpośrednio na art. 16 RODO.