ETPC: publikowanie adresu zamieszkania dłużnika narusza konwencję

Kilka dni temu Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że Węgry złamały prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego poprzez przyjęcie prawa nakazującego urzędowi skarbowemu publikowanie danych osobowych dłużników podatku.

W sprawie L.B. v. Węgry Wielka Izba stwierdziła, stosunkiem piętnastu głosów do dwóch, że w związku z naruszeniem art. 8 Europejskiej Konwencji Prawa Człowieka pozwane państwo ma zapłacić 20 000 euro. 

L.B. v. HUNGARY

Sprawa, której sentencję przedstawiono na początku, dotyczyła publikacji danych osobowych L.B. w wykazie “głównych” dłużników podatkowych na stronie Krajowego Urzędu Skarbowo-Celnego.

Krajowe przepisy podatkowe obligowały organ administracji do publikowania danych osobowych każdego dłużnika, którego zaległości podatkowe przekraczały 10 milionów forintów węgierskich.

Po wyczerpaniu wszystkich krajowych środków odwoławczych decyzja administracyjna Urzędu Skarbowego stała się prawomocna. W 2014 r. organ ten opublikował na swojej stronie internetowej dane osobowe skarżącego tj. imię, nazwisko, adres zamieszkania.

W lipcu 2019 r. dane osobowe zostały usunięte ze strony ze względu na przedawnienie zaległości podatkowej.

ETPC w obszernym uzasadnieniu swojego wyroku omówił orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczące publikowania danych osobowych w internie.

W sprawie Lindqvist (wyrok z dnia 6 listopada 2003 r., C-101/01, EU:C:2003:596) TSUE orzekł, że odwoływanie się na stronie internetowej do różnych osób i identyfikowanie ich za pomocą nazwiska lub inne środki, na przykład podanie numeru telefonu lub informacji dotyczących warunków pracy i zainteresowań, stanowi przetwarzanie danych osobowych w całości lub w części w sposób zautomatyzowany w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy o ochronie danych. Zdaniem TSUE to do organów i sądów krajowych odpowiedzialnych za stosowanie ustawodawstwa krajowego wdrażającego dyrektywę należało zapewnienie właściwej równowagi między przedmiotowymi prawami i interesami, w tym prawami podstawowymi chronionymi przez unijny porządek prawny.

C-101/01 – Bodil Lindqvist

W sprawie Volker i Markus Schecke GbR (wyrok z dnia 9 listopada 2010 r., C-92/09 i C-93/09, EU:C:2010:662) TSUE orzekł, że nałożony przez rozporządzenia unijne obowiązek publikowania na dane strony internetowej dotyczące beneficjentów pomocy z unijnych funduszy rolnych i rozwoju obszarów wiejskich, łącznie z ich nazwiskami i uzyskiwanymi dochodami, stanowiło nieuzasadnioną ingerencję w podstawowe prawo do ochrony danych osobowych. Wskazał, że zawodowy charakter czynności, których dotyczą dane, nie implikuje braku prawa do prywatności. Jeśli chodzi o proporcjonalność ingerencji w prawo do prywatności, TSUE orzekł, że nie wydaje się, aby instytucje UE właściwie wyważyły interes publiczny w przejrzystym wykorzystywaniu środków publicznych z prawami, które przysługują osobom fizycznym na mocy art. 8 Karty.

C‑92/09 – Volker und Markus Schecke GbR

W sprawie Manni (wyrok z dnia 9 marca 2017 r., C-398/15, EU:C:2017:197) dotyczącej wpisu danych osobowych osoby fizycznej do publicznego rejestru handlowego, TSUE został wezwany do wyważenia interesu handlowego usunięcie informacji o upadłości byłej firmy osoby fizycznej z interesem publicznym w dostępie do informacji. Uznał, że ochrona pewności prawa, uczciwego handlu, a tym samym prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego ma pierwszeństwo przed prawami jednostki wynikającymi z przepisów o ochronie danych. TSUE zauważył również, że „nie można wykluczyć (…), że mogą zaistnieć szczególne sytuacje, w których nadrzędne i prawnie uzasadnione względy związane z konkretnym przypadkiem danej osoby uzasadniają wyjątkowo ograniczenie dostępu do danych osobowych wpisanych do rejestru, po upływu wystarczająco długiego okresu …stronom trzecim, które mogą wykazać szczególny interes w ich konsultacjach”.

C‑398/15

W sprawie Puškár (wyrok z dnia 27 września 2017 r., C-73/16, EU:C:2017:725) TSUE stwierdził, że art. 7 lit. e) dyrektywy 95/46/WE nie stoi na przeszkodzie przetwarzaniu danych osobowych przez organy państwa członkowskiego w celu poboru podatków i zwalczania oszustw podatkowych, takich jak te dokonywane przez sporządzenie wykazu osób, o których mowa w postępowaniu głównym, bez zgody osób, których dane dotyczą.

C‑73/16 – Puškár

W sprawie Latvijas Republikas Saeima (Punkty karne) (wyrok z dnia 22 czerwca 2021 r., C-439/19, EU:C:2021:504) TSUE orzekł, że RODO stoi na przeszkodzie przepisom, które zobowiązują właściwy organ do udostępniania danych do punktów karnych nakładanych na kierowców pojazdów za wykroczenia drogowe dostępnych publicznie, bez konieczności wykazywania przez osobę wnioskującą o dostęp szczególnego interesu w uzyskaniu danych. TSUE stwierdził, że ustawodawca dysponował wieloma metodami, które umożliwiłyby mu osiągnięcie tego celu za pomocą innych środków mniej ograniczających prawa podstawowe osób, których dotyczy, oraz że należało wziąć pod uwagę wrażliwość danych dotyczących punktów karnych oraz o tym, że ich publiczne ujawnienie mogło stanowić poważną ingerencję w prawo do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych, gdyż mogłoby wywołać społeczną dezaprobatę i skutkować stygmatyzacją osoby, której dane dotyczą.

C‑439/19

W luksemburskich rejestrach przedsiębiorstw (wyrok z dnia 22 listopada 2022 r., C-37/20 i C-601/20, EU:C:2022:912) TSUE stwierdził, że przepis dyrektywy z 2018 r. spółek zarejestrowanych na terytorium Państw Członkowskich był w każdym przypadku dostępny dla każdego przeciętnego obywatela, był nieważny. Uznał, że dostęp ogółu społeczeństwa do informacji stanowi ingerencję w prawa podstawowe zagwarantowane w art. 7 i 8 Karty UE (prawo do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych).

C‑37/20

ETPC wskazał, że:

z informacji dostępnych Trybunałowi wynika, że w dwudziestu jeden z trzydziestu  czterech Układających się Państw objętych badaniem (Albania, Azerbejdżan, Bośnia i  Hercegowina, Chorwacja, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Irlandia, Łotwa, Litwa,  Macedonia Północna, Polska, Portugalia, Rumunia, San Marino, Serbia, Słowacja, Słowenia,  Hiszpania i Wielka Brytania), organy publiczne mogą, aw niektórych przypadkach muszą  ujawniać publicznie dane osobowe dłużników podatkowych. 

publikacja w tych krajach podlega pewnym warunkom dotyczącym na przykład tego, czy  dłużnik podatkowy jest osobą fizyczną czy prawną (Finlandia, Francja i Rumunia) lub czy  dług podatkowy przekracza określony limit (Bośnia i Hercegowina, Chorwacja , Estonia,  Grecja, Łotwa, Litwa, Macedonia Północna, Polska, Portugalia, San Marino, Serbia, Słowacja,  Słowenia, Hiszpania i Zjednoczone Królestwo). Przyczyny publikacji mogą być różne, od  „zwykłego” niezłożenia (poprawnego) zeznania podatkowego po stwierdzone oszustwo. W  Austrii, Islandii i Holandii publikacja danych osobowych może mieć miejsce w niektórych  kontekstach związanych ze sprawami podatkowymi innymi niż niepłacenie podatków przez  daną osobę.

Trybunał przypomina, że pojęcie „życia prywatnego” jest pojęciem szerokim,  niepodlegającym wyczerpującej definicji. Może obejmować wiele aspektów  tożsamości fizycznej i społecznej danej osoby:

Artykuł 8 chroni ponadto prawo do  rozwoju osobistego oraz prawo do nawiązywania i rozwijania relacji z innymi ludźmi  i światem zewnętrznym (zob. S. i Marper przeciwko Zjednoczonemu Królestwu [WI],  nr 30562/04 i 30566/04 , § 66, ETPC 2008 i Vukota-Bojić przeciwko Szwajcarii, nr  61838/10, § 52, 18 października 2016 r.). W sprawach rozstrzyganych na podstawie  art. 8 Konwencji Trybunał orzekł również, że reputacja stanowi część tożsamości  osobistej i integralności psychicznej oraz wchodzi w zakres życia prywatnego (zob.  White przeciwko Szwecji, nr 42435/02, § 26 , 19 wrzesień 2006 r. i Pfeifer przeciwko  Austrii, nr 12556/03, § 35, 15 listopada 2007 r.).

Artykuł 8 może jednak mieć  zastosowanie, gdy atak na reputację osoby osiąga pewien poziom powagi i jest  dokonany w sposób powodujący uszczerbek dla osobistego korzystania z prawa do  poszanowania życia prywatnego (zob. Axel Springer AG przeciwko Niemcom [ WI ],  nr 39954/08, § 83, 7 lutego 2012 r. i A. przeciwko Norwegii, nr 28070/06, § 64, 9  kwietnia 2009 r.). Należy podkreślić, że nie można powoływać się na art. 8 w  przypadku, gdy zarzucana utrata dobrego imienia jest przewidywalną konsekwencją  własnych działań, takich jak na przykład popełnienie przestępstwa (zob. Sidabras i  Džiautas przeciwko Litwie, nr 55480 ) /00 i 59330/00, § 49, ETPCz 2004-VIII oraz Axel  Springer AG, cyt. powyżej, § 83).

Newsletter

ETPC uznając, że doszło do naruszenia art. 8 Konwencji wskazał, że:

pozwane państwo nie wykazało , że ustawodawca dążył do znalezienia odpowiedniej równowagi między odpowiednimi sprzecznymi interesami indywidualnymi i publicznymi w celu zapewnienia proporcjonalności ingerencji.

w świetle powyższego, biorąc pod uwagę systematyczną publikację danych podatników, które obejmowały adresy zamieszkania podatników, Trybunał nie przekonany, niezależnie od marginesu swobody pozwanego państwa, że powody, na których oparł się węgierski ustawodawca przy uchwalaniu systemu publikacji na podstawie art. 55 ust. społeczeństwa” oraz że władze pozwanego państwa zachowały właściwą równowagę między wchodzącymi w grę sprzecznymi interesami.